Deli bal nedir, zararlı mıdır, yararlımıdır?

Ülkemizde Kuzey Anadolu dağlarında yetişen, Ericaceae ailesinden güzel çiçekli bir çalı olan Rhododendron ponticum (orman gülü, komar) ve Rhododendron luteum (zifin) nektari, toksik polihidroksisiklik hidrokarbonlar ve diterpenoitler taşımaktadır. Başlıca zehirlenme belirtileri, tüke- tilen miktara bağlı olarak; bulantı, kusma, baş ağrısı, mide sancısı, görüş zayıflığı, şuur kaybı, delirium şeklinde tanımlanmaktadır. 

Deli balının ufak miktarlarda tüketildiğinde sağlık için yararlı olduğu, özellikle kalp ve damar sağlığı için yararlı olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle yüksek fiyatlarla alıcı bulmaktadır. Ancak özellikle 'kuvvet verir' düşüncesi ile çocuklara uygulanmasından kesinlikle kaçınılmalıdır. 

Ülkemizde komar ve zifin türlerinin yaygın olarak yetiştiği Kuzey Anadolu bölgesinde, farklı adreslerden toplanan 50 bal örneği üzerinde yürütülen bir çalışmada hepsinde %2,5 ile %66 arasında değişen oranlarda Rhododendron poleni mevcudiyeti tespit edilmiştir (Silici et al., 2010). Bu nedenle, bu bölgelerden elde edilen balların dikkatle kullanılması önerilmektedir. 

Ayrıca bazı bal örneklerinde karaciğere toksik (hepatotoksik) pirazolidin alkaloitleri bulunduğuna dair kayıtlar yer almaktadır (Edgar et al., 2002). Bu bakımdan kaynağı belirsiz, analiz yapılmamış balların kullanımından kaçınılması gerekir.

Kaynak: Prof. Dr. Erdem Yeşilada / Apitefapi / Arıyla Gelen Şifa